Almanya'da Doktora

Yeniden merhaba,

Araya giren yaz tatilinin maalesef sonuna geldik ve yeni bir döneme başladık. Uzun zamandır da Blog ile ilgili sadece sizlerle soru cevap yapabildik. Yüksek Lisans ve Doktora konulu yazımız sizler tarafından çok beğenildi. Bu sefer de doktora ağırlıklı bir röportaj yaptık. Sizin için sorularımızı Müge arkadaşımıza sorduk. Kendileri tecrübelerini bizimle paylaştı. Umarım sorular ve cevaplar sizleri tatmin eder, eğer başka sorunuz olursa yoruma yazabilirsiniz. İyi okumalar.

1) Önce kısaca kendinizden ve almış olduğunuz eğitimden bahseder misiniz?

Ben doktorasını 9 ay önce Almanya’da Dresden Teknik Üniversitesi’nden almış bir moleküler biyoloğum. Lisansımı Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünde tamamladım. Daha sonra ABD’de Sloan Kettering Enstitüsü’nde bir doktoraya başladım. Onu yarım bırakıp tekrar doktora pozisyonları için başvuru yaptım ve TUD’deki doktorama başlayıp tamamladım.

2) Almancayı nerede öğrendiniz?                  Almancayı İstanbul’daki Bahçelievler Anadolu Lisesi’nde öğrendim. Bizim zamanımızda epey sıkı bir Almanca eğitim veriliyordu. Alman ve Türk hocalardan Almanca, Alman hocalardan da Alman müfredatıyla Almanca matematik ve fen bilgisi dersleri aldım ortaokulda. Ancak Almanya’daki doktora öğrenciliği sürecimde Almanca’ya akademik ortamda ihtiyacım olmadı. Bizim alanda Almanya’daki laboratuvarların çoğu dünyanın farklı yerlerinden gelmiş bilim insanlarından oluşuyor ve ortak dilimiz alanın da ortak dili olan İngilizce. Almanya’da öğrenci olmak için Almanca bilmek zorunda olmayabilirsiniz. Bu okulunuza ve hangi seviyede ve alanda eğitim almak istediğinize bağlı biraz. Genelde devlet üniversitelerinde lisanslar Almanca. Az sayıdaki özel ünide İngilizce lisans eğitimi var. Master ve doktora programları ise tamamen karışık. Kendi alanınız için araştırmanızı öneririm.

3) Doktora başvuru sürecinden biraz bahseder misiniz? Ne gibi zorluklarla karşılaştınız?
Özel olarak bir zorluk yaşamadım. Daha önce de doktoraya başvurma deneyimim olduğundan çok rahat bir şekilde akademik CV’mi, niyet mektubumu hazırladım, diplomalarımı da toparlayarak bir başvuru dosyası oluşturdum ve ya doğrudan açık doktora pozisyonu olan lablara ya da doktora programlarına yolladım. Mülakat için çağrıldığımda vizenin çıkması için 1 aydan fazla bekledim. Ve farklı okullardaki 2 hafta arayla çağrıldığım mülakatlar için çok girişli tek bir vize yerine iki kere ayrı ayrı vize başvurusu yapmak zorunda kaldım. Hatırladığım en can sıkıcı durum buydu.

4) Neden Almanya’da doktora yapma kararı verdiniz?
Almanya’yı tercih etmemin sebeplerinden en önemlisi ülkenin ekonomik durumunun stabil olması, devlet politikalarının akademiyi Türkiye’deki gibi doğrudan etkileyecek şekilde inişli-çıkışlı olmaması. Bunda üniversitelerin bağımsız olmasının da etkisi var. Refah da epey önemli bir kriterdi benim için çünkü bilhassa benim çalıştığım alandaki araştırmalar inanılmaz büyük finansman gerektiriyor ve Almanya DFG gibi (bizdeki TÜBİTAK benzeri) kurumlar aracılığıyla bilime ciddi maddi yatırım yapıyor.

5) Doktora yaparken geçiminizi nasıl sağladınız?Doktora maaşım vardı. Burada doktora öğrencilerine ya maaş ya da burs bağlanıyor. Maaş burslara göre biraz daha düşük olsa da çok daha avantajlı. Çalışılan alana göre bu maaşların miktarları değişebiliyor. Genel olarak sosyal bilimler en az, biyoloji ve kimya doktorantları orta, fizik ve elektronik mühendislik gibi bölümlerde doktora yapanlar ise en yüksek maaşı alanlar arasında. Ama bu çok kaba bir özet; pek bir standart olduğu söylenemez; yaşanan şehir, çalışılan enstitü, araştırmaya kaynak sağlayan kuruma göre de değişebiliyor. Benim maaşım insanca geçinebilmek için yeterliydi. İnsanca geçinebilmekten kastım bir ev kiralayıp her türlü yeme-içme, giyinme vb temel ihtiyaçlarınızı karşıladıktan sonra kültür-sanat aktiviteleri, seyahat gibi lükslere de ayıracak bütçeniz kalabilmesi. Mesela ben Türkiye’ye ziyaretlerimde de uçak biletimin parasını hep kendim karşıladım.

6) Çalışma ortamınızdan biraz bahseder misiniz?                                                            Çalıştığım yer bir ıslak laboratuvar. Bildiğiniz deney tüpleri ve solüsyonlarla deney yapıyordum. Hücre kültürü, mikroskoplar da hayatımın bir parçası oldular. Deney hayvanları da kullandım deneylerimde. Bizim laboratuvarda herkesin kendine ait bir çalışma masası, bilgisayarı ve labda bir tezgahı vardı. Bunun dışında ortak çalışma alanlarımız da vardı. Çalışma saatlerimiz epey esnek oluyor genelde akademide. Her saatte enstitüde çalışan birilerini bulabilirsiniz. Enstitü de kendi içinde araştırma gruplarına bölünmüş durumda ve her grubun başında bir hoca oluyor. Her grup genelde belli bir konuya yoğunlaşmış bir şekilde çalışır ve düzenli olarak toplantılar düzenleyerek bulgularını grup içinde paylaşırlar.

7) Doktora yapacağınız okulu nasıl seçtiniz?Açıkçası doktorada okuldan ziyade içinde çalışılan grup önemli. Hocamın doktora öğrencisi ilanını görünce hemen çalışma alanına baktım. Hem ilgi duyduğum hem de daha önceki araştırmalarımdan deneyimim olduğu bir alandı. Bu gruba başvurmamda en belirleyici kriter bu oldu. Daha sonra bir mülakat yapıp gruptaki kişilerle tanıştım. İnsanların da sevecen olduğunu ve grup içindeki dayanışmanın yüksek olduğunu düşündüğüm için bu gruba katılmaya karar verdim.

8. Dresden’de doktora yapmanın artıları ve eksileri sizce nelerdir?                                           Artıları:

Dresden’de benim alanımda çok fazla enstitü ve araştırma grubu olduğu için projem için belli konularda uzmanlığı olan gruplarla işbirliği yapmam gerektiğinde Dresden içinden direkt birilerini bulabildim. Onun dışında Dresden çok düzenli bir şehir. Hayat çok organize ve kolaylaştırılmış. İşe gitmek için saatlerinizi harcamanıza gerek yok. Hemen her yere bisikletle gidebilirsiniz. Ama zaten öğrenciyseniz sömestr kartınızla hem şehir içindeki tüm toplu taşıma ile hem de Saksonya eyaleti içinde belli trenlerle bedava seyahat edebiliyorsunuz. Hal böyleyken Almanya ölçeğinde küçük bir şehir de değil aynı zamanda. Saksonya eyaletinin başkenti olduğu için birçok aktiviteye ev sahipliği yapıyor. Aynı zamanda Almanya’nın diğer şehirlerine göre epey ucuz bir şehir. Kiralar o kadar yüksek değil. Berlin’e de çok yakın ki bu şahsen benim için epey büyük bir artı çünkü Berlin’i çok seviyorum ve Almanya’nın en büyük şehri. Onun dışında Dresden fiziksel olarak da çok güzel bir şehir. Almanya’nın en güzel şehirlerinden. Bazen kafamı dağıtmak için nehir kenarında yürüyüşe çıktığımda şehrin bana sunduğu manzaralara 6. yılım olmasına rağmen büyük bir şaşkınlık ve heyecanla bakakalıyorum. Ayrıca doktora sürecinde aile kurmak ve çocuk sahibi olmak isterseniz de çok avantajlı bir şehir Dresden. Dresden Almanya’nın doğum oranı en yüksek kenti ve şehir çocuklu ailelere göre düzenlenmiş, onlara bir sürü fırsat sunuyor, hayatlarını kolaylaştırıyor. Bunda eski komünist şehir olmasının da etkisi var. Komünist Almanya’da kadınların çalışması teşvik edilmiş, bunun için de her türlü kreş, çocuk bakımı sistemi zamanında çok iyi bir şekilde oturtulmuş. O dönemlerde Batı Almanya’da ise kadının yeri çok daha geleneksel kalmış ve bu konuda hala Dresden’e yaklaşmış değil standartları.

Eksileri:

Genelde Türkiye’ye, daha doğrusu İstanbul’a direkt uçuş yok. TR dışında diğer ülkelere de pek iyi bağlantılar yok. Sadece Basel ve Londra’ya var. Havaalanından bağlantıların kötü olması çok can sıkıcı. İkinci en büyük sıkıntısı da şehirdeki ırkçılık. Pegida örgütü ve NeoNazi partisi burada epey güçlü. Doğu Almanya göçmenlerle duvar yıkıldıktan sonra yani 1990’dan sonra tanıştı, yani Batı Almanya’dan 30 yıl sonra. O yüzden hala yabancıları kabullenebilmiş değiller. Bu bölge duvar yıkıldığından beri Batı tarafından kalkındırılmaya çalışılıyor. Maaşlar daha düşük (gerçi şehir de ona göre her konuda ucuz) ve Batı’daki kadar zengin yok. Ekonomik durumu kötü olan Almanlar da bu yüzden fakirliklerinin sebebinin yabancı göçmenler olduğunu söyleyen ırkçı partilere yakınlık duyuyorlar. Ancak Almanya bilhassa Suriye’den gelen mültecilerin büyük çoğunluğunu buraya yerleştirerek bir karıştır-barıştır politikası izliyor son dönemde. Pegida da kamuoyundan epey tepki gördüğü için şimdilik sindi ama ilerde yeniden palazlanır mı kestirmek zor.

9) Son olarak Almanya’da doktora veya yüksek lisans yapmak isteyenlere neler tavsiye edersiniz?                                   Genel olarak bu ülkeye master doktora yapmaya gelinir mi sorusuna cevabım: Kesinlikle. Üniversite bol. Her alan için bir yer olduğunu düşünüyorum. Sonrasında da iş olanakları çok fazla. Almanya AB’nin en büyük ekonomisi. Üniversiteler yukarıda da dediğim gibi genelde devlete bağlı ve çok iyi fonlanıyor. O yüzden araştırın, epey sıkı araştırın, nerde ne var diye. İlgilendiğiniz okullarla ilgili internetten araştırma yapın, eminim Türkçe içerik de oluşmuştur çoktan çünkü burada çok Türk öğrenci var. Facebook’tan x’teki öğrenci birliği vb isimlerle gruplar aratıp oradan öğrenci bulup doğrudan onlarla iletişime geçebilirsiniz mesela. Ve genel olarak her konuda her zaman insanlarla iletişim içinde olun. Mesela birçok eyalette öğrenci olarak bir şehre yeni taşındığınızda yardım parası verirler. Ya da Türkiye’de SGK’lı bir öğrenci olarak sağlık sigortası için prim ödemenize gerek olmadığını bilirseniz masraflarınızı ona göre kısabilirsiniz mesela. Eğer daha önce vergi ödediyseniz işsizlik maaşı almak için Alman vatandaşı olmanıza gerek olmadığını gibi bir sürü hakkınızı iyi kovalayın derim yine. Bunun gibi örnekler çoğaltılabilir.


Eğer sonrasında burada kalmak istiyorsanız eğitim için ihtiyacınız olmayacaksa bile kesinlikle Almanca öğrenmenizi tavsiye ederim. Piyasada buna büyük olasılıkla ihtiyacınız olacak. Zaten ben insanın yaşadığı ülkenin dilini bilmesi, gündemini takip etmesi gerektiğini düşünüyorum.